سکه های عرب تبری

در این سکه ها به چشم می خورد؛ اما نام حاکم به خط کوفی در مقابل تصویر او نوشته شده، فقط نام «خالد» اولین حاکم عباسی، به خط پهلوی در روی سکه دیده می شود. در سکه های عمر بن علا گاهی نام فرمانروا به خط پهلوی و در بعضی از سکه ها به خط کوفی و در نوعی دیگر با هردو خط پهلوی و کوفی، در حاشیه داخلی و خارجی سکه نوشته شده است.

بین سالهای 129 تا 135 تبری روی بعضی سکه ها به جای نام حاکم، کلمه اپزوت به خط پهلوی و به معنی فراوانی و برکت نوشته شده است. دراین نوع سکه ها فقط با خواندن تاریخ سکه صاحب آن شناخته می شود.در سکه های فضل بن سهل صورت فرمانروا به شکل لوزی طراحی شده، سایر جزئیات چهره ی او را حذف نموده اند و در وسط آن با خط کوفی کلمه بخ به معنی خوب را نوشته اند. فضل بن سهل آخرین امیری است که به سبک گاوبارگان به ضرب سکه اقدام نموده است. اما تغییرات عمده ای که در سکه هایش دیه می شود. نام و لقب او در حاشیه خارج از سکه به خط کوفی نوشته شده است:« الفضل بن سهل ذوالریاستین». بر خلاف سایر سکه ها نقش ستاره در میان دو هلال ماه محصور شده است. در طرف راست تصویر استیلیزه (مسبّک) شده فرمانروا، کلمه اپزوت و در طرف چپ فر به خط پهلوی دیده می شود و در حاشیه سکه کلمه کلمه آپد به معنی آبادانی به خط پهلوی نقر گردیده است.

درپشت سکه نیز تغییرات اساسی ایجاد شده، آتشکرده و موبدان محافظ آتش حذف شده اند و به جای آنها خط کوفی عبارات « لا اله الا الله محمد رسول الله» نوشته شده؛ اما تاریخ و محل ضرب سکه هنوز به خط پهلوی در میان هلال ماه محصور گردیده اند.

گاوبارگان به مدت پنجاه سال از 59 تا شروع فرمانروایی فرخان اول تا 109 تبری به سبک ساسانیان سکه ضرب نمودند و امرای عباسی نیز بعد از آنها (109تا161هجری) به مدت 52 سال به همان روش به ضرب سکه ادامه دادند. به طوری که جمعا بیش از یک قرن (102 سال) این سکه ها در تبرستان رایج بود. احتمالا علت تداوم ضرب این سکه ها به سبک ساسانی، علاقه و پایبندی مردم تبرستان به آداب و سنن گذشته بوده است.

سالشمار امرای طبرستان

در زمان منصور، خلیفه ی عباسی (136 تا 158 قمری)

در زمان مهدی (158 تا 169 قمری)

در زمان هادی (169 تا 170 قمری)

در زمان هارون الرشید (170 تا 193 قمری)

در زمان امین (193 تا 198 قمری)

به سبب اهمیت و موقعیت خاص تبرستان گاهی دو یا چند نفر از جانب خلیفه به حکومت نقاط مختلف آن سرزمین منصوب می شدند.

منبع:

سکه های ایران از آغاز تا دوره ی زندیه (علی اکبر سرافراز- فریدون آور زمانی)

لینک به گروه سکه های عرب- تبری