سکه های عرب تبری

در این سکه ها به چشم می خورد؛ اما نام حاکم به خط کوفی در مقابل تصویر او نوشته شده، فقط نام «خالد» اولین حاکم عباسی، به خط پهلوی در روی سکه دیده می شود. در سکه های عمر بن علا گاهی نام فرمانروا به خط پهلوی و در بعضی از سکه ها به خط کوفی و در نوعی دیگر با هردو خط پهلوی و کوفی، در حاشیه داخلی و خارجی سکه نوشته شده است.

بین سالهای ۱۲۹ تا ۱۳۵ تبری روی بعضی سکه ها به جای نام حاکم، کلمه اپزوت به خط پهلوی و به معنی فراوانی و برکت نوشته شده است. دراین نوع سکه ها فقط با خواندن تاریخ سکه صاحب آن شناخته می شود.در سکه های فضل بن سهل صورت فرمانروا به شکل لوزی طراحی شده، سایر جزئیات چهره ی او را حذف نموده اند و در وسط آن با خط کوفی کلمه بخ به معنی خوب را نوشته اند. فضل بن سهل آخرین امیری است که به سبک گاوبارگان به ضرب سکه اقدام نموده است. اما تغییرات عمده ای که در سکه هایش دیه می شود. نام و لقب او در حاشیه خارج از سکه به خط کوفی نوشته شده است:« الفضل بن سهل ذوالریاستین». بر خلاف سایر سکه ها نقش ستاره در میان دو هلال ماه محصور شده است. در طرف راست تصویر استیلیزه (مسبّک) شده فرمانروا، کلمه اپزوت و در طرف چپ فر به خط پهلوی دیده می شود و در حاشیه سکه کلمه کلمه آپد به معنی آبادانی به خط پهلوی نقر گردیده است.

درپشت سکه نیز تغییرات اساسی ایجاد شده، آتشکرده و موبدان محافظ آتش حذف شده اند و به جای آنها خط کوفی عبارات « لا اله الا الله محمد رسول الله» نوشته شده؛ اما تاریخ و محل ضرب سکه هنوز به خط پهلوی در میان هلال ماه محصور گردیده اند.

گاوبارگان به مدت پنجاه سال از ۵۹ تا شروع فرمانروایی فرخان اول تا ۱۰۹ تبری به سبک ساسانیان سکه ضرب نمودند و امرای عباسی نیز بعد از آنها (۱۰۹تا۱۶۱هجری) به مدت ۵۲ سال به همان روش به ضرب سکه ادامه دادند. به طوری که جمعا بیش از یک قرن (۱۰۲ سال) این سکه ها در تبرستان رایج بود. احتمالا علت تداوم ضرب این سکه ها به سبک ساسانی، علاقه و پایبندی مردم تبرستان به آداب و سنن گذشته بوده است.

سالشمار امرای طبرستان

در زمان منصور، خلیفه ی عباسی (۱۳۶ تا ۱۵۸ قمری)

در زمان مهدی (۱۵۸ تا ۱۶۹ قمری)

در زمان هادی (۱۶۹ تا ۱۷۰ قمری)

در زمان هارون الرشید (۱۷۰ تا ۱۹۳ قمری)

در زمان امین (۱۹۳ تا ۱۹۸ قمری)

به سبب اهمیت و موقعیت خاص تبرستان گاهی دو یا چند نفر از جانب خلیفه به حکومت نقاط مختلف آن سرزمین منصوب می شدند.

منبع:

سکه های ایران از آغاز تا دوره ی زندیه (علی اکبر سرافراز- فریدون آور زمانی)

لینک به گروه سکه های عرب- تبری