سکه های سامانیان

اسد به حکمت حکمران خراسان درآمد،سپس چهار پسر او در خراسان به مامون پیوستند.به علت خدمات صادقانه ی آنان،مامون نوح را به حکومت سمرقند،احمد را به حکومت فرغانه یحیی را به حکومت شاش (تاشکند فعلی) و الیاس را به حکومت هرات منصوب کرد.به این ترتیب آنان جای پای مناسبی در ماوراءالنهر یافتند و در نتیجه در سال 263 هجری قمری معتمد،خلیفه ی عباسی، حکومت سراسر آن ایالت را به نصر بن احمد واگذار کرد.این منطقه حاصلخیز و غنی قلب و مرکز دولت سامانی شد و آنان از وحدت سیاسی و منافع بازرگانی آن در مقابل حملات ترکان غیر مسلمان دشتهای آسیای مرکزی دفاع کردند و حواشی شمالی ماوراءالنهر و فرغانه به تصرف اسلام درآمد و در سال 280 اسماعیل بن احمد،ترکان قرلق را در دشتهای آن سوی سیر دریا مورد حمله قرار داد و مرکز آنان،تلس را غارت کرد.

سامانیان ترس از قدرت نظامی خویش را به دل مردمان دشتها افکندند و راههای کاروانرو آسیای مرکزی را فتح کردند و با این کار ثبات اقتصادی قلمرو خود را تامین نمودند.بیشتر غلامان ترکی که از قرن نهم به بعد،تقریبا به طور عام برای خدمات لشکری به خدمت امرای مسلمان در می آمدند،از قلمرو سامانیان انتخاب می شدند.به علت وضع مطلوب و رونق مادی،امرای سامانی دربار خود را در بخارا کانون احیای زبان فارسی ساختند.در زمان سامانیان بود که فردوسی سرودن حماسه ملی،یعنی شاهنامه را آغاز کرد.در سال 287 قمری بر اثر شکست دادن و اسیر ساختن عمروبن لیث صفاری،مورد تحسین خلیفه ی عباسی قرار گرفت و خلیفه به پاس این خدمت،حکومت خراسان را به او دادو سامانیان بصورت بزرگترین قدرت مشرق ایران درآمدند، به طوری که بر نواحی اطراف،از جمله خوارزم و بر صفاریان سیستان اعمال قدرت می کردند و سلسله های محلی افغانستان را تا مرزهای هند تحت اقتدار خویش داشتند.

سکه های سامانی

قلمرو سامانیان در اوج قدرت آنها از مرزهای هند در مشرق و تا مرکز فلات ایران در مغرب امتداد می یافت.ضرب سکه در دولت سامانی توسعه یافته و گنجینه های بزرگی از این سکه ها در مناطق دور و خارج از مرزهای آنان،در سرزمینهای روسیه،لهستان و اسکاندیناوی کشف گردیده است.

سکه های سامانی از جنس طلا،نقره و برنز بوده و قدیمی ترین آنها سکه های برنزی است که احمد بن اسد در سال 244 قمری در سمرقند ضرب کرد.سامانیان تا قبل از حکومت نصر بن احمد اجازه و حق ضرب سکه های غیر برنزی را نداشتند، اما با فروپاشی اقتدار طاهریان در خراسان،به این امر توفیق یافتند.کثرت سکه های سیمین در زمان نصر بن احمد و سکه های طلا در ایام امارت اسماعیل بن احمد بسیار چشمگیر است.اغلب درهم و دینار های سامانی از انواع رسمی و از لحاظ طرح و نوشته شبیه سکه های عباسی است، اما درهمهایی نیز در اندازه های بزرگ و غیر متعارف (با قطر حدود 48 میلیمتر) از این سلسله بدست آمده که در ناحیه هندوکش ضرب شده اند و بی تردید این سکه ها درمعاملات محلی مورد استفاده قرار می گرفتند.عیار نقره ی این سکه ها پایین بوده،اغلب ضرب کوره بدخشان اند.بر روی سکه ها نام فرمانروای سامانی و اغلب حکام تابع آنها و خلفای عباسی و شعارهای مذهبی مانند “نصر من الله و فتح قریب” نوشته شده است.در زمان غزنویان نیز ضرب این نوع سکه ها تا مدتی ادامه یافت.

سالشمار امیران سامانی

منبع:

سکه های ایران از آغاز تا دوره ی زندیه (علی اکبر سرافراز- فریدون آور زمانی)

لینک به گروه سکه های سامانی