ایران, مقاله ها

مقیاسات وزن در ایران باستان

با مطالعه ی اوزان در ایران باستان در می یابیم که کلیه آنها از مقیاس آتیک که منشا بابلی دارد نشات می گیرد. در الواح محاسباتی مکشوفه در تخت جمشید، به مقیاسی با نام کَرشَه بر می خوریم که برای پرداخت دستمزد کارگران کاخ بکار رفته است: « برابر سه کرشه و شش شِکِل نقره … به کارگزارانی که درهای آهنین پارسه را می ساختند پرداخت شد.»

و بر سنگ وزنه ای که در همان کاوشها بدست آمده، متن واحدی را به سه زبان عیلامی، بابلی و پارسی نوشته اند که در متن پارسی به دست آمده چنین آمده است: « صدو بیست کرشه من داریوش بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، شاه این سرزمین، فرزند ویشتاسپ هخامنشی» ولی در متن بابلی بجای « صدوبیست کرشه» اصطلاح «بیست منه» بکار رفته است که معلوم می شود هر منه بابلی ۶ کرشه وزن داشته است.

از سوی دیگر در پاپیروس ها بازمانده از یهودیان الفانتین سخن از جریمه ای به میان آمده که مصریان به مبلغ ۱۲۰ کریشن از آنها گرفته اند.

از محاسباتی که در این اسناد آمده، سیستم اوزان آنها در قرن پنجم پیش از میلاد به ترتیب زیر روشن می شود:

۱ کَرشَه = یک ششم منه بابلی = ۸۴٫۲۴۰ گرم = ۱۳۰۰ گندم

۱ شِکِل = یک شصتم منه بابلی = ۸٫۴۲۴۰ گرم = ۱۳۰۰ گندم

ا دِرم = یک دویست و چهلم منه بابلی = ۲٫۱۰۶ گرم = ۳۲٫۵ گندم

۱ حلّورین = یک دو هزار و چهارصدم منه بابلی = ۰٫۲۱۰۶ گرم = ۳٫۲۵ گندم

مسکوکات باقیمانده از دوران های باستانی ایران هم به ترتیبی که ذیلا نقل می شود، با اختلافاتی بسیار جزئی با مقیاس مطابقند:

وزن دَریک ( سکه زرین هخامنشی) = ۸٫۴۲ گرم

وزن شِکِل ( سکه نقره هخامنشی ) = ۵٫۶۰ گرم

وزن ۱ استاتر ( سکه طلا اسکندر و جانشینانش ) =  ۸٫۶۰ گرم

وزن ۱ دِرَخمَهَ ( سکه نقره اسکندر و جانشینانش ) = ۸٫۶۰ گرم

وزن ۱ دِرَخمَهَ ( سکه نقره اشکانیان ) = ۴٫۳۶

وزن ۱ سکه زرین ساسانی که نامش را نمی دانیم، ولی مساوی با یک آئوری رومی بوده است = ۸٫۲۰ گرم

وزن ۱ دِرَخمَهَ یا دِرهَم سکه نقره ساسانی که بعدا کاهش یافت = ۴٫۲۵ گرم

منبع: پول و سکه، نویسنده: عبداله عقیلی، بازنویسی وتنظیم: علی بهرامیان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *